De begrafenisondernemer heeft een brilletje op de neus en een zwarte hoed op. Hij is klaar om de aanwezigen op zachte toon toe te spreken. Ondertussen zijn twee anderen bezig de ruimte door te nemen en zij kijken bedroefd naar de grond. De stemming is triest. Op zich een terugkerend en herkenbaar ritueel, wat ieder mens in zijn leven mee zal maken. Bij de voorstelling Garnalen Verhalen van Hotel Modern is de protagonist echter geen mens, maar een garnaal.

En zo zien we nog meer dagelijkse taferelen in sneltreinvaart voorbij schieten. Op een vuilnisbelt worden vuilniszakken uitgestort en zit een eenzame garnaal te wachten op een barmhartige medegarnaal die hem een fles drank komt brengen. Dan wordt er razendsnel geswitcht naar een boksarena waar de ene garnaal de andere garnaal de weke hersens inslaat, luid aangemoedigd door een enthousiaste menigte gillende garnalen. Dan een illegale technohouseparty waar de garnalen met schuim op de lippen rond stuiteren en vervolgens volgen we een garnaal die bevalt van een babygarnaaltje. Met een duizelingwekkende snelheid geeft Hotel Modern hun visie op de wereld weer. Kleine dagelijkse bezigheden, zoals het zappen langs het weerbericht, worden afgewisseld met grote maatschappelijke thema’s als oorlog en de bio-industrie.

Met Garnalen Verhalen laat Hotel Modern zich van haar beste kant zien. Het gezelschap heeft zich de afgelopen jaren gespecialiseerd in een geheel eigen theatervorm, waar verschillende kunstvormen samenkomen. De makers creëren in de theaterzaal verschillende kleine podia waar tientallen minutieus uitgewerkte maquettes staan die het decor vormen voor de aparte mini-scènes. De spelers bewegen zich hier behendig tussendoor en maken van iedere scène een verhaal op zich. Met een kleine vingercamera worden de verhaaltjes letterlijk uitvergroot op het grote scherm achterop het toneel. Hotel Modern combineert de speciale filmtechniek met beeldende kunst, animatie, performance en muziek. Op zeer originele wijze komen de verschillende disciplines samen en wel op zo’n manier dat het als een logisch geheel in elkaar grijpt.

De mens wordt met deze voorstelling geconfronteerd met haar goede en duistere kant, maar ook met haar eigenaardigheden. Bij een trillend garnaaltje wordt een duivelsbezwering uitgevoerd en een grote menigte valt in katzwijm als Koninginnegarnaal Maxima langskomt. Heel treffend ook is de aflevering van Kunst en Kitsch waar we plotseling in belanden. Met een valse bescheidenheid die de gemiddelde bezoeker van dit programma gewoon is, laat een garnaal haar vondst – een mensenlijkje – taxeren door een expert, waarna een luid gekreun opstijgt uit de aanwezigen als de taxateur de waarde bekendmaakt.

De garnalen maken dingen mee die normaal alleen aan ons mensen lijkt voorbehouden. En juist hierdoor weet Garnalen Verhalen te boeien en te ontroeren. Het is een zeer onderhoudende voorstelling, die met intelligentie en humor is omkleed. De hartpatiënt in het ziekenhuis die in leven blijft doordat hij is aangesloten op een apparaat dat wordt aangedreven door een Philips Long Life batterij. Er komen ook maatschappijkritische vraagstukken aan bod. Drie toeristengarnalen die bij een bezoek aan Auschwitz de befaamde welkomstwoorden lezen als ‘Arbeid maakt blij’ – oftewel, een subtiele verwijzing naar een oplossing voor de huidige kredietcrisis. Ook is er een verwijzing naar de bio-industrie. We zien een garnaal die rondscharrelt op een afvalstortplaats en bijna wordt bedolven onder een lading vuilniszakken en knalroze biggetjes. Garnalen Verhalen lijkt op het eerste gezicht luchtig, maar het is een zeer eigenzinnige, komische en doordachte voorstelling. Een absolute must-see.

15-02-2009

In de nieuwe voorstelling van Hotel Modern spelen garnalen de hoofdrol. In een meesterlijk live animatie, die op groot doek wordt geprojecteerd, komen historie en alledaagse poëzie samen. Uitverkorenen kregen er bij wijze van ludieke marketingstunt één thuisgestuurd: een geprepareerde garnaal in een beschilderd kistje. Als een collectors item, opgekruld in de voor gekookte garnalen zo karakteristieke foetushouding. ‘Spaar ze allemaal’, luidt het advies op de bijgaande flyer, ‘de autolasser, de hersenchirurg, de ter dood veroordeelde. Komt en ziet hoe garnalen mensen spelen!’

In de nieuwste voorstelling van theatergroep Hotel Modern speelt de garnaal de hoofdrol. Afhankelijk van de scène werden kleinere en grotere soorten ‘gecast’. Tien minuten uitdrogen in de magnetron, een laagje vernis er over en de ‘acteurs’ zijn klaar om hun plaats in te nemen in één van de tientallen maquettes. Als begrafenisondernemer, rozenverkoper of figurant op een bruiloftsfeest. In sets opgebouwd uit miniatuurrekwisieten en huis-tuin-en-keuken-spullen als luciferdoosjes en kartonnen dozen komen ze tot leven. De gefilmde scènes worden op groot doek geprojecteerd; ‘Live animatie’ noemen de makers het.

De voorstellingen van Hotel Modern zijn veelal gebaseerd op grote en kleine verhalen uit de geschiedenis. Zo werden de verschrikkingen uit de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog voelbaar gemaakt in De Grote Oorlog (2000) en werden in Kamp (2005) de gebeurtenissen in Auschwitz uitgebeeld met honderden kleipoppetjes. In het recentere Rococo (2008) — net als De Grote Oorlog geselecteerd voor Het Theaterfestival — stond de experimenterende mens centraal. Hotel Modern lijkt met name gefascineerd door de grote creatieve en destructieve krachten van dit zoogdier, die ook in Garnalen Verhalen onder de loep worden genomen. Een belangrijke rol is hierbij weggelegd voor het geluidsdecor, dat ‘live gecomponeerd’ wordt door ‘Gerauschmacher’ Arthur Sauer. Van een fles water met een simpel rietje tot een geluidscomputer — zijn domein lijkt nog het meest op een marktkraam vol snuisterijen.

De voorstelling is een aaneenschakeling van scènes waar in eerste instantie geen logisch verband tussen lijkt te zitten. Maar precies dat ontbreken van een ‘groot verhaal’ lijkt het mensenleven te verbeelden: aan het begin en einde zijn er de zekerheden van geboorte en dood, daartussen ligt een verzameling grote en kleine verhalen.

Alsof het een National Geographic Channel-documentaire betreft over een interessant doch merkwaardig wezen, zien we de garnaal-mens in al zijn verschijningsvormen voorbij trekken. Zo zijn er de brievenschrijvende minnares, de nieuwsgierige wetenschapper, de hersenchirurg aan de operatietafel en de feestvierende gabbers. En zoals het commentaar bij documentaires over exotische volkeren zich beperkt tot neutrale beschrijvingen van gewoonten en gebruiken, zo lijkt ook hier sprake van een min of meer neutrale expositie van menselijke eigenschappen.

Aan het begin volgen de scènes elkaar in hoog tempo op en hebben de koddige garnalen vooral een komisch effect. Camerastandpunten en special effects maken het zelfs mogelijk je in te leven in een schaaldier in barensnood. Maar de genoegzaamheid van het herkenbare wordt ruw verstoord wanneer in een hilarische parodie op ‘Tussen kunst en kitsch’ een poppetje op tafel wordt gelegd en uit de toelichting blijkt dat het hier gaat om een ‘mooi exemplaar’ van een misbruikt en vermoord meisje. Het is deze vervreemding die — samen met de schakeling tussen alledaagse poëzie en historische momenten — een kritische reflex opwekken. Zo kijken we, schouder aan schouder met een garnaal, vanonder de tentluifel naar een regenbuitje en even later naar de paddenstoelwolk boven Hiroshima.

Het leven heeft geen groter verhaal, geen duidelijke verbanden en geen moraal. In die zin is Garnalen Verhalen een grimmige parabel over de moderne mens en zijn geschiedenis. Maar evenzeer een bewijs van de creatieve kracht van kunstenaars die garnalen laten spreken en het laatste woord geven aan de verbeelding.

2009

Hotel Modern beschikt onderhand over een indrukwekkend oeuvre. De stukken die zij vertonen gaan uit van verschillende disciplines. De nadruk ligt op objecttheater, maar andere disciplines als film en performance worden gebruikt om hun verhaal neer te zetten. Na het bewerken van heftige thema’s zoals de Eerste en Tweede Wereldoorlog biedt Garnalen Verhalen een ietwat luchtigere benadering van de drijfveren van de mensheid.

Garnalen als mensen. Er zijn verschillende reacties mogelijk: ‘Wat een bespottelijk idee, dat ziet er toch niet uit.’ En ‘Goh, dat we daar niet eerder opgekomen zijn.’ Hotel Modern is uitgegaan van de tweede. Waar er in hun voorlaatste stuk een gastrol voor de kreeftachtigen was weggelegd, ditmaal zijn ze terug en nemen ze de hele wereld over. Wij vliegen in vogelvlucht door Nederland en de rest van de wereld. We bekijken het weerbericht, doen mee aan een aflevering van Tussen Kunst en Kitsch, wonen opeenvolgend een begrafenis en een bevalling bij, krijgen de koninklijke familie op bezoek met al haar fans en gaan zelfs op uitje naar Madurodam.

De spelers bewegen zich, bemand met kleine camera’s, over een podium volgebouwd met talloze maquettes waar zij de garnalen tot leven laten komen. Op het moment dat er met een plantenspuit water voor de camera wordt gespoten, neemt het publiek op het grote doek een garnaal – schrap dat – een mens waar,  die in de regen aan kamperen is. Een behoorlijk herkenbaar en deprimerend Nederlands tafereel dat snel een lach oproept. Of de hersenoperatie om een tumor te verwijderen die zo bloederig wordt uitgevoerd dat het hele publiek kreten van afschuw slaakt. Ook de inrichting van de maquettes is met humor en oog voor detail gedaan. In het ziekenhuis wordt de hartmonitor aangedreven door Philips ‘Longlife’ batterijen en een tankstation is juist weer opgebouwd uit doosjes lucifers. Dit soort visuele grapjes maken het stuk een lust voor het oog.

Ook de geluiden en muziek die het verhaal ondersteunen worden live gemaakt en klinken overtuigend. Het loont om de geluidsman in de gaten te houden, want soms is hij behoorlijk vindingrijk in de wijze waarom hij het geluidsspoor creëert.

Waar Kamp en De Grote Oorlog een grotere verbindende verhaallijn bezaten, lijkt Garnalen Verhalen aanvankelijk geheel fragmentarisch opgebouwd, wat goed te rijmen valt met de snelle zapcultuur die tegenwoordig heerst, maar het geheel niet altijd ten goede komt. Soms had Hotel Modern wat meer rust mogen inbouwen in het stuk om gelegenheid tot reflectie te bieden. De teksten, die in tegenstelling tot hun voorgaande stukken veel meer voorkomen, zijn soms afleidend omdat er veel gebruik wordt gemaakt van typetjes en stemmetjes om binnen een korte tijd een bepaalde associatie duidelijk te maken. Maar ook aan garnalen raakt men gehecht. Of zoals iemand in het publiek fluistert: ‘Oh, dat is die ene met die bloemen!’ op het moment dat er een rozenverkoper tijdens zijn nachtelijke traject gevolgd wordt. Het zijn juist dat soort scènes met weinig tekst waar de grootste kracht in zit. De eenzaamheid van een individu en de onbelangrijke rituelen waar zoveel belang aan gehecht wordt, ijzersterk en soms pijnlijk neergezet.

Het stuk heeft zeer veel komische momenten. Vergis je echter niet. De makers van Garnalen Verhalen zijn er zeer bedreven in geraakt om een ogenschijnlijk onschuldig tafereel zomaar te doen omslaan naar iets akeligs. En juist doordat de toeschouwer door de humor zijn schild laat zakken, hakt de wrange realiteit van ons bestaan er hard in. Oorlog, ziekte en zinloos geweld sluipen langzaam de scènes binnen, tot het ranzige aan toe. De bio-industrie wordt aangepakt door in een scène op een vuilnisbelt biggetjes tussen de vuilniszakken neer te leggen. Op het moment dat iemand overlijdt, vliegt hij met witte vleugels weg, er is echter geen verschil te ontwaren tussen de engel en de vieze duiven die als aasgieren tussen de vuilnis wroeten. De ambiguïteit van de mens wordt ook hier op scherpe wijze vertoond. Kijk ook vooral eens op hun website voor een klein voorproefje van de inventiviteit waarmee Hotel Modern het leven tastbaar poogt te maken.

15-02-2009

Een garnaal die op de operatietafel bij een patiënt een hersentumor uit het hoofd snijdt. Een garnaal die zijn geliefde ten huwelijk vraagt. Een garnaal die zijn tegenstander knock-out slaat in de ring. Het is absurd en herkenbaar tegelijkertijd. Het Rotterdamse theatergezelschap Hotel Modern bekijkt de mens via de garnaal. “Met de voorstelling Garnalen Verhalen portretteren we de mens met al z’n charmes en tekortkomingen. De mens is een bezige diersoort. We moeten naar de maan, we moeten sporten, we moeten zoveel,” constateert Pauline Kalker van Hotel Modern. Volgens Herman Helle, Kalkers partner, is de mens een fascinerende plaag. “De mens eist heel erg een plek op deze wereld op.” Waarom de garnaal als symbool voor de mens? “Garnalen zijn heel fotogeniek. Ze hebben expressieve ogen en een schattig kuifje. Ze hebben iets heel nieuwsgierigs. Als mens en als animatiepop doen ze het heel goed,” vindt Arlène Hoornweg, het derde kernlid van Hotel Modern.

In de tragikomische voorstelling Garnalen Verhalen bedrijven de schaaldieren de liefde, kamperen ze in de stromende regen in een tent, spelen ze een potje biljart en kijken ze naar een uitzending van Tussen Kunst & Kitsch.” Wat ze niet doen, is vergaderen – ‘want dat is voor het publiek saai om naar te kijken’ – en beleggen. “De kredietcrisis komt niet aan bod. We zinspelen niet op de actualiteit,” zegt Herman Helle. “Een uitzondering maken we voor de garnalenweerman. We proberen zijn voorspellingen af te stemmen met de werkelijkheid. Als het buiten vriest, zal hij geen hittegolf aankondigen.” De plaats van handeling zou Rotterdam kunnen zijn. De garnalen gaan uit hun dak op gabbermuziek. “Geen garnaal luistert echter naar de naam Jules Deelder,” nuanceert Kalker het Maasstedelijke beeld. De garnalen wijken af van grootte, maar nauwelijks van kleur. Garnalen Verhalen ziet de multiculturele samenleving over het hoofd? Hoornweg: “We maken alleen onderscheid in leeftijd en geslacht. Met onze stemmen maken we het publiek duidelijk of er een mannelijke of vrouwelijke garnaal onder het mes gaat, of de moord door een mannelijke of vrouwelijke garnaal is gepleegd.” Het ingenieuze decor bestaat uit 53 miniatuurlocaties en een filmdoek. Helle, Hoornweg en Kalker gaan met een vingercamera langs de garnalen. Op het scherm volgt het publiek live de gebeurtenissen op de verschillende locaties.

Na afloop eet het publiek de circa 350 ‘acteurs’ niet op. “De garnalen zijn circa tien minuten gedroogd in de magnetron,” vertellen de makers. “Er zit alleen nog maar poeder onder het schild. Bovendien zijn ze gehard met epoxy en gelakt met vernis. We zouden niemand aanraden ze in de mond te nemen.”Voor mogelijk commentaar van de Partij van de Dieren vreest Hotel Modern niet. “Aan tafel geniet slechts één persoon van de garnalen, bij ons heeft een volle zaal er plezier van,” aldus Pauline Kalker.

02-02-2009

De Rotterdamse theatergroep Hotel Modern timmert al zo’n tien jaar aan een uniek concept. Met behulp van ingenieuze miniatuursets en -camera’s produceert ze op toneel videobeelden die live worden geprojecteerd. Als publiek kijk je tegelijkertijd naar de ‘making of’ én het uiteindelijke filmresultaat. De geanimeerde wereld die in de beelden wordt opgeroepen kent geen grenzen. Van uitbundige erotiek tot het onmenselijke Auschwitz, alles wordt minutieus en liefdevol in elkaar geknutseld en tot leven gebracht.

In de nieuwe voorstelling Garnalen Verhalen bereikt deze techniek een ongekend hoogtepunt: de gecompliceerde handelingen rond de miniatuursets inclusief geluidenmaker waarmee de geprojecteerde beelden tot stand komen hebben een dusdanig ritme en overtuiging bereikt dat er werkelijk eenheid ontstaat. Geniale ingeving hierbij is het gebruik van geprepareerde garnalen om de mensheid in al zijn complexiteit te verbeelden. De beestjes zijn dusdanig fotogeniek dat je meteen de verhalen wordt ingezogen. Van de hysterie van een bokswedstrijd tot de verstilling op een regenachtige kampeerdag. Van het eerste spijkerschrift tot de landing op de maan. De garnalen maken het allemaal mee en spiegelen ons het menselijk bestaan gedompeld in waan en eenzaamheid.

Deze eeuwig terugkerende menselijke onmacht wordt aan het eind prachtig vertolkt door de gevleugelde garnalen die als dolende zielen terugkeren naar een kamer vol couveuses, waarin de zojuist geboren garnaaltjes hunkeren naar hun levensdoel. Een even unieke als universele voorstelling.

09-02-2009

Stoned zijn ze allerminst en breekbaar als het Carnaby Street-model Twiggy ook al niet. De garnalen die de hoofdrollen spelen in de nieuwe productie van theatergezelschap Hotel Modern treden juist in kloeke onverschrokkenheid aan, en tonen zich uitermate tekstvast bovendien. Dat had je niet gedacht; dat garnalen tekstvast konden wezen, want in het filmische kijkdoostheater van Hotel Modern speelt tekst doorgaans geen rol.

Eerder maakten Pauline Kalker, Arlène Hoornweg en Herman Helle samen met geluidscomponist Arthur Sauer voorstellingen over loopgravenmisère en concentratiekampen, en onderzochten ze in Biedermeiertoonzetting het weidse begrip lust. Nu is een parabel aan de beurt. Over garnalen, die zich net zo willekeurig blijken te gedragen als mensen. Nadat ze in twee rondes magnetron letterlijk gehard raakten aan het theatervak, werden de garnalen gecast: ‘Je hebt melancholieke garnalen en stoere garnalen.’ En dat is aantoonbaar waar.

Op de toneelvloer staat een enorm miniatuur soort rangeerterrein, waarop alle decors als tableaux vivants. Hier speelt, kriskras van links naar rechts, van voorgrond naar achtergrond wisselend, het garnalendrama zich af, dankzij een vingercamera tegelijkertijd vergroot geprojecteerd op de achtergrond. Componist Sauer zorgt ter plekke voor passende en onthemende klanken.

De garnalen hebben tamelijk veel om handen. Massaal bezoeken ze televisiestudio’s om te achterhalen in hoeverre hun op de garnalenrug meegezeulde meubilair ’tussen kunst en kitsch’ zweeft, ze gaan naar Artis, Madurodam, bruiloften, begrafenissen, ziekenhuizen of gevangenissen waar ze gelaten op de elektrische stoel wachten. Ze bekijken het door een medegarnaal gepresenteerde weerbericht (’toen de Duitsers hun depressies onze kant opstuurden’). En ze hangen rond in garages, waar portieren trefzeker aan auto’s worden gelast dankzij de vonkenregen van een vuurwerksterretje. Al te breeduit passeert de voorliefde van Hotel Modern voor smerigheid en vunzigheid (oorverdovend borende garnalentumoroperatie en in braaksel rondtollende duivelsuitjagers). Maar daar staat afdoende behendigheid en speelse vindingrijkheid tegenover. Al komen de spelers in het garnalendrama wel erg veel aan het woord.

Wat mij betreft zijn de woordloze scènes juist het ontroerendst. Zoals de achter hun dambord zwoegende garnalen, de ruisend deinende kartonzee bij maanlicht, de onverdroten garnalenvisser in zijn stuurhut tijdens windkracht 9, de drie ruimtegarnalen op de maan en het Edward Hopper-achtig bezoek aan de autowasplaats plus de even troosteloze snackbar zonder garnalenkroketjes. En allicht de kamperende garnaal, die vanuit zijn tent geduldig naar buiten koekeloert wanneer de gestaag op zijn tentdoek neerkletterende regen nou es zal ophouden. Of het rampzalig is dat er geen enkele samenhang tussen de over elkaar heen buitelende scènes is? Ach, misschien is het aldus louter functioneel geduid dat garnalen net zo verbeten, doelloos en ontredderd door het leven strompelen als mensen.

10-02-2009

Het begint met een begrafenis. In de aula zijn twee garnalen bezig het afscheid voor te bereiden; zorgvuldig inspecteren ze de onpersoonlijke ruimte met aan de wand het onvermijdelijke kunstwerk, of wat daarvoor door moet gaan. Mijmerend nemen ze het ding in zich op, totdat het opeens met donderend geluid een eigen leven gaat leiden. Zegt de ene garnaal tegen de andere: ‘Inderdaad. Heel modern.’

Zo gaat een Garnalen Verhaal. Bijvoorbeeld. En niet dat het dan al uit is, maar dan verlegt de focus van de voorstelling zich kort naar een kraamkliniek, waar een garnaal aan het bevallen is. Van daaruit gaat het door naar een vuilnisbelt met zwerfgarnalen, een café waar een garnaal rozen probeert te slijten aan onwillige garnalenklanten, een tankstation, een duiveluitdrijf-sessie, een bokswedstrijd, een discotheek, een bruiloft, de dierentuin – je kunt het zo gek niet verzinnen, of er zijn garnalen mee bezig, en daardoor wij ook. Of was het omgekeerd?

Garnalen Verhalen, de nieuwste voorstelling van Hotel Modern, is er weer een in de beste traditie van dit trio, dat zich in tien jaar met een heel eigen theatervorm heeft geprofileerd. In Hotel Modern-producties komen beeldende kunst, animatie, muziek, spel en een speciale filmtechniek op eigenzinnige wijze samen. De Grote Oorlog, de gehavende Twin Towers en Auschwitz, maar ook schijnbaar alledaagse taferelen gieten ze met humor en compassie in fraai theatrale vorm.

Zo kun je uren kijken naar garnalen die dingen doen die normaliter alleen aan mensen voorbehouden lijken. Lachen, ontroerd raken en je tegelijk verbazen over de prachtige manier waarop het is gemaakt. De drie spelers/bedenkers creëren in de theaterzaal kleine podia, tafels eigenlijk, met de meest uiteenlopende attributen die onder hun handen (al dan niet voorzien van vingercamera) tot een scène worden. Op een groot scherm achterop het toneel worden het filmpjes, op de speelvloer is het theater; behendig reppen de spelers zich van het ene podiumpje naar het andere, waar weer een verhaal wacht.

Een mozaïekvoorstelling is Garnalen Verhalen dan, met garnalenpersonages die elkaar ontmoeten en weer uit het oog verliezen, met zielige, maffe en mooie verhalen, met bibberende rozige lichamen en melancholieke kraaloogjes, die we herkennen en aan wie we gehecht raken en om wie we kunnen treuren bij een begrafenis.

09-02-2009

“Test, test test…”, zegt de begrafenisondernemer; een kromme garnaal met een hoog hoedje op. Zijn collega veegt de vloer aan en geeft commentaar op het stoffige macraméwerk dat aan de muur hangt – typische crematoriumkunst, al vinden de garnalen het prachtig. In een zaaltje ernaast wachten de nabestaanden. Vlak voor ze binnenkomen, verspringt de camera naar een kraamkamer waar een kind wordt geboren. Een garnalenbaby ligt in een plas bloed.

Die proloog van een crematie is tevens de proloog van de voorstelling Garnalen Verhalen, waarin theatergroep Hotel Modern in vijftig korte scènes een uur uit het leven op aarde toont. Bijzonder is dat de rollen worden gespeeld door driehonderd dode garnalen.

Hotel Modern maakt een uniek soort objecttheater: ze nemen live een animatiefilm op. Je ziet tegelijkertijd de film en de making of. Op tafels staan allemaal vernuftig geknutselde miniatuur-filmsets, met een elektrisch stoeltje, een boksringetje, een operatiekamertje. De spelers lopen met camera’s langs de sets en filmen de scènes, die tegelijkertijd op een scherm worden getoond. Met drie, vier spelers staan ze boven zo’n maquette gebogen en bewegen met draadjes de garnalen en de decorstukken. Terzijde staat een virtuoze Gerauschmacher die live een soundtrack maakt.

Eerder maakten de poppenspelers op deze manier De Grote Oorlog, over de Eerste Wereldoorlog, en Kamp, over Auschwitz. Om even bij te komen van deze loodzware thema’s maakte ze vervolgens Rococo: porno met Biedermeierbeeldjes. De Grote Oorlog is hun meesterwerk. Omdat daarin vorm en inhoud even sterk zijn, en omdat de botsing tussen die twee tot een aangrijpende ervaring leidt. Het gaat om de spanning tussen de grote, zware verhalen en het gepriegel in die schattige speelgoedwereld, die er op groot scherm dan weer zo sensationeel echt uitziet. In andere voorstellingen overheerst de vorm. Kamp is sterker als installatie dan als theater.

Garnalen Verhalen is technisch gezien hun meest ambitieuze project, wegens de vele korte scènes die razendsnel achter elkaar gezet moeten worden. Ook inhoudelijk is het ambitieus: het leven zelf willen ze vangen. We zien geboorte, dood, ziekte, armoede, een bokswedstrijd, een hersenoperatie, een maanlanding, een houseparty, twee zwervers op een vuilnisbelt, mensen die uit eten gaan, een rozenverkoper die wordt vermoord met een schaar, de executie van een ter dood veroordeelde.

Eindeloos kun je je vergapen aan de manier waarop de maquettes zijn gebouwd, met luciferdoosjes als benzinepompen, en een stukje computerschroot als ruimteschip. Na afloop mag het publiek rondlopen om alles nog eens rustig te bekijken.

Er is geen overkoepelend verhaal. In de meeste scènes laat de groep gewoon een pakkend beeld uit het leven zien. Soms is dat wat willekeurig, en soms zou je willen dat ze er wat meer tekst aan hadden toegevoegd, of er vaker een eigen draai aan hadden gegeven. Het mooiste zijn de scènes waarin ze dat wel doen.

Met als hoogtepunt een wrang absurdistische aflevering van het tv-programma Tussen Kunst en Kitsch , die wordt vermengd met een autopsie. Je ziet garnalen in de rij staan, met op hun rug een schilderijtje of een poppenhuismeubeltje. De voorste man heeft een lijk meegenomen. Deskundig keurt de kunstkenner het lichaam van het poppetje (dit keer geen garnaal). “Het is een meisje van rond de dertien, nog helemaal gaaf, alleen een lichte beschadiging tussen de beentjes”. Aan de miereneitjes bij de haarwortels kan hij zien dat zij een paar weken dood is. De man die het meisjeslijk meebracht, heeft haar in de sloot achter zijn huis gevonden. Volgens de kunstkenner kan hij er zo vijftien- à twintigduizend euro voor krijgen.

Een soortgelijk komisch samenbrengen van genres gebeurt in een scène die aan Liaisons Dangereuses doet denken. In een achttiende-eeuws decor zie je een belastingconsulent een brief schrijven aan een gravin. Door de setting krijgt de droge financiële correspondentie een amoureuze lading.

In een filmpje dat is te zien op de fantastische website van Hotel Modern (waarop ook een filmpje over 9/11 is te zien met pakken appelsap als wolkenkrabbers) zeggen de makers dat ze garnalen hebben genomen omdat ze de mensheid als diersoort willen beschouwen.

In de laatste scène zijn de maquettes verlaten en zweven gevleugelde garnalen rond. Als in Der Himmel über Berlin beschouwen ze mild het menselijk worstelen.

09-02-2009