Gesamtkunstwerk zoals Wagner voorstond
Wat te doen als je de ruim zeventien uur durende operareeks ‘Der Ring des Nibelungen’ van Richard Wagner te omvangrijk vindt? Het Nederlands Blazers Ensemble en Hotel Modern maakten het werk simpelweg een kopje kleiner. Niet alleen in de lengte werd het werk aanzienlijk gereduceerd, ook de orkestrale bezetting werd teruggebracht en acteurs van vlees en bloed moesten plaatsmaken voor insecten. Het resultaat: De Ring in 90 Minuten. Een multimediaal schouwspel waar de toeschouwer zich geen moment bij verveelt. Hoewel Richard Wagner zijn operacyclus schreef met het oog op een omvangrijk orkest, zitten bij De Ring in 90 Minuten nog geen twintig musici op het podium. Rondom het ensemble staan stellages vol planten, die het decor van deze mini-opera vormen.
Vergeet de goden, reuzen en dwergen uit Wagners originele opera’s. Hier zijn het spinnen, mieren en andere minuscule schepsels die zich op magische wijze aangetrokken voelen tot een gouden ring. Ze eten elkaar zonder pardon op om deze in hun bezit te krijgen. Wat ze niet weten, is dat de ring hen, en daarmee het hele insectenrijk, onheil brengt.
Leden van Hotel Modern beelden dit verhaal uit met een leger aan nepinsecten. Videobeelden hiervan worden als een live natuurfilm op een scherm geprojecteerd. Echte acteurs zijn er niet en de zangpartijen worden vervangen door instrumentale partijen. Dat werkt uitstekend in combinatie met de beelden van de insecten. Uit de sfeer van de muziek blijkt al snel of een rondwandelende mier zomaar op zoek is naar een lekker hapje, of dat hij zijn leven waagt om de ring te pakken te krijgen. Hoewel de insecten zelf weinig emotie uitstralen, komt het contrast tussen de destructieve machtslust en de scheppende liefde tussen de wezens mooi tot zijn recht. Wanneer de romance van parende kevers en zoenende bidsprinkhanen ruw wordt verstoord door de naderende ondergang van de wereld, voel je als toeschouwer zowaar mee met de beestjes.
De insecten worden bestuurd met touwtjes en stokjes. Deze zijn duidelijk zichtbaar op het scherm en zo nu en dan komt per ongeluk een hand in beeld, maar dat stoort de voorstelling allerminst. De insectenwereld ziet er desondanks levensecht uit. Bovendien staan de maquettes prominent op het podium, waardoor de ‘acteurs’ in actie kunnen worden aanschouwd. Het werk backstage mág gezien worden in deze setting. Dit is echte Gesamtkunst, een mengvorm van kunstdisciplines waar Richard Wagner een groot voorvechter van was.
Enkele keren kruipen insecten over de instrumenten van het ensemble, of springen ze vrolijk rond op de hoofden van de verschrikt kijkende musici. Door de verschillende kunstvormen op die manier met elkaar te laten interfereren, wordt de idee van een Gesamtkunstwerk extra benadrukt. Het is niet zomaar een film met achtergrondmuziek, noch een concert begeleid door beelden; het videobeeld, de acteurs én de musici zijn allemaal even prominent aanwezig. En dat mag ook, want allen zijn de aandacht meer dan waard.
24-11-2013
