Beeldrijm op 'n fles wc-eend (interview)

Hotel Modern brengt in Banaan en Oestermes een ode aan het stilleven.

Een kort, dik mes dat wordt gebruikt om oesters mee open te wrikken en hun vlees uit de schelp te halen. Een oestermes dus. En wat heeft dat met een banaan te maken dan, die langwerpige, licht gebogen gele vrucht? “Niet zo heel veel op het eerste gezicht,” grinnikt spullenbaas Herman Helle van theatergroep Hotel Modern. “In Banaan en Oestermes creëren we moderne stillevens door allerlei alledaagse spullen bij elkaar te zetten. We doen een poging opnieuw te leren kijken, geïnspireerd op het schilderkunstige genre van het stilleven, de manier indachtig waarop dat met name in de zeventiende eeuw toeging: een flonkerende roemer naast een schedel die daarbij dof afsteekt, een luxe tinnen teljoor waarop een gekaakte haring ligt. Het waren symbolische, onderrichtende miniatuurvertellinkjes. Op een grote tafel bijeengezet kregen allerhande spullen opeens een andere, soms een diepere betekenis.

“Of denk aan de uitdrukking ‘een schilderachtig landschap’ Vroeger werd een landschap niet als bijzonder ervaren, totdat schilders ze gingen vastleggen. Dat proberen wij in deze voorstelling ook te doen. Op een associatieve wijze brengen we allerhande spullen bij elkaar en bekijken dan of er daardoor iets nieuws ontstaat. We leren opnieuw naar de wereld om ons heen te kijken.”
In Banaan en Oestermes strijden alledaagse gebruiksvoorwerpen, materialen en spullen als een bloemkoolstronk, een bosje peterselie, een stekelige wc-borstel, een oude scheepskist, de schedel van een krokodil en een cowboylaars, om maar lukraak een greep uit de uitstalkast van Hotel Modern te noemen, beurtelings om de aandacht.
“Er zijn spullen bij uit mijn eigen verzameling,” zegt Helle. “Niemand weet het, en het geeft ook niet, maar er zitten spullen bij uit een erfenis van mijn opa, spullen ook met een verhaal. Zoals de twee fezzen die mijn moeder meenam uit Port Said.”

Als in een museum van karton staan in Banaan en Oestermes spullen op een sokkel. Beeldrijm. Drie conservatoren doen verwoede pogingen voorwerpen uit een depot te categoriseren.
“We slaan aan het associëren,” zegt Helle. “Fantasie die op hol slaat. Beschouw het als een tentoonstelling die steeds verandert. Absurdistisch soms. Je kent dat wel, dat de dingen niet kloppen, maar voor je gevoel juist wel. We zijn verwikkeld in een onderling schaakspel. Als de één een zet doet, komt de ander met een tegenzet.” Hij maakt een vergelijking met internet.

“Je kent ze wel, lijstjes op websites, bijvoorbeeld die van YouTube, die je opmerkzaam maken op iets dat je aan de hand van je eerdere keuze waarschijnlijk ook wel de moeite van het bekijken of luisteren waard vindt. Als je dat twee of drie keer achter elkaar doet, dan eindig bij iets totaal anders dan waar je naar op zoek was. Dan drijf je ver weg van de bloemkool waarmee je begonnen bent.”

Hotel Modern is vooral bekend van voorstellingen waarin het met maquettes, minicamera’s en animaties vindingrijke verhalen naar het theater bracht, zoals ‘Kamp’ over de holocaust, ‘Garnalen verhalen’ over de plaag die de menselijke soort is, en ‘Vliegboot Moederschip’. Het drietal trok miniatuurwerelden op door meesterlijke manipulaties met video waarin een peterselie een atoombom kon zijn of een theezeefje een kroonluchter.

“Deze keer zetten we geen video of special effect is in. Maar wel valt er veel te lachen en te gniffelen.” Voorbeelden? Het aantoonbare verband tussen bloemkolen en badsponsjes, een ontmoeting tussen een ballon en een cactus, en de ontroerende schoonheid van een brandblusser. Bij hun duizelingwekkende zoektocht ontdekken ze bij Hotel Modern en passant ook nog eens de woeste, kolkende bron van menselijke intelligentie en creativiteit. Helle: “Bijna een trip.”

4-1-2018