Bijna levensechte oorlog tussen bosjes peterselie
Nog altijd zeggen ze in de zuidelijke westhoek van Vlaanderen. in de omgeving van Poperinge en Watou, ‘dat het in de winter rilt en huivert onder de grond’. Vierkanten van duizenden -witte kruisen markeren de dodenakkers. Hier werd tussen 1914-’18 de Grande Guerre uitgevochten, de loopgravenoorlog. […]
Het gezelschap Hotel Modern herschept deze onvatbare gebeurtenis tot een oorlog in miniatuur. Een digitale camera filmt een heuveltje potgrond, plastic soldaatjes daarin zoals elke jongen die ooit heeft gehad, bosjes peterselie als geboomte. en daar ontstaat het dreigende doodsbos vol verraderlijke mijnen en sluipschutters tussen het lieflijke groen.
Spattende sterretjes, het meest onschuldige nieuwjaarsvuurwerk, zorgen voor realistische explosies van granaten en bommen. Wat de kleine camera ziet, wordt levensgroot op een filmdoek gepresenteerd. In dezelfde Rotterdamse Schouwburg speelt het Rotterdams Filmfestival zich af. Deze voorstelling, De Grote Oorlog is een prachtig voorbeeld van drama tussen film en theater in.
Het toneel is overvol gestouwd met apparatuur. draden, snoeren. Op het eerste gezicht lijkt het een avondje uit voor freaks. Maar de intensiteit en de nauwkeurigheid van het spel van handelingen met de speelgoedsoldaatjes en miniatuurtanks verraadt niet alleen technisch vernuft, ook besef van drama. Terzijde zorgt de componist voor geluidseffecten zoals het aloude hoorspel die nog aanwendde. Een stem leest brieffragmenten voor van Franse. Belgische, Canadese en Engelse soldaten. De literatuur is present met ‘Van het westelijk front geen nieuws’ (1926) van Erich Maria Remarque. Een meisjesstem leest koel de meest gruwelijke passages voor. Over een bom verborgen in een wijnfles van een veroverde Duitse stelling. Over de zuigende modder, waarin lijken liggen te vergaan. Ondertussen beelden de acteurs in deze aanschouwelijke kijkdoos het vertelde uit.
Het wonder is dat de stap van animatie naar realiteit gaandeweg geringer wordt. Hoogtepunt vond ik het passagiersschip dat op een mistige ochtend door de Duitsers wordt getorpedeerd. Het speelt zich af in een aquarium. Een zwart silhouet tegen een vage silhouet tegen een vage achtergrond. De pinkkleine U-Boot is een haai op jacht naar prooi. De ‘Gerauschmacher’ zorgt voor een oorverdovende inslag van de torpedo.
Het is net echt. Het is kunst, vorm. Fictie zelfs. Mosterdgas ruist als het afstrijken van een lucifer. Het is de enig juiste stijl om het onvoorstelbare draaglijk te maken. De meisjesstem leest voor uit een brief van de soldaat Prospert, een vaste lijn in de voorstelling: “…Als je al tien keer bent doodgegaan, leef je intenser.” Ondertussen openen tussen struikgewas als de ruige haren van een bezem machinegeweren het vuur. Deze voorstelling, die stil maakt, doet een ongekend beroep op de verbeelding.
01-02-2001
