Het leven op Aarde door honderden garnalen

“Test, test test…”, zegt de begrafenisondernemer; een kromme garnaal met een hoog hoedje op. Zijn collega veegt de vloer aan en geeft commentaar op het stoffige macraméwerk dat aan de muur hangt – typische crematoriumkunst, al vinden de garnalen het prachtig. In een zaaltje ernaast wachten de nabestaanden. Vlak voor ze binnenkomen, verspringt de camera naar een kraamkamer waar een kind wordt geboren. Een garnalenbaby ligt in een plas bloed.

Die proloog van een crematie is tevens de proloog van de voorstelling Garnalen Verhalen, waarin theatergroep Hotel Modern in vijftig korte scènes een uur uit het leven op aarde toont. Bijzonder is dat de rollen worden gespeeld door driehonderd dode garnalen.

Hotel Modern maakt een uniek soort objecttheater: ze nemen live een animatiefilm op. Je ziet tegelijkertijd de film en de making of. Op tafels staan allemaal vernuftig geknutselde miniatuur-filmsets, met een elektrisch stoeltje, een boksringetje, een operatiekamertje. De spelers lopen met camera’s langs de sets en filmen de scènes, die tegelijkertijd op een scherm worden getoond. Met drie, vier spelers staan ze boven zo’n maquette gebogen en bewegen met draadjes de garnalen en de decorstukken. Terzijde staat een virtuoze Gerauschmacher die live een soundtrack maakt.

Eerder maakten de poppenspelers op deze manier De Grote Oorlog, over de Eerste Wereldoorlog, en Kamp, over Auschwitz. Om even bij te komen van deze loodzware thema’s maakte ze vervolgens Rococo: porno met Biedermeierbeeldjes. De Grote Oorlog is hun meesterwerk. Omdat daarin vorm en inhoud even sterk zijn, en omdat de botsing tussen die twee tot een aangrijpende ervaring leidt. Het gaat om de spanning tussen de grote, zware verhalen en het gepriegel in die schattige speelgoedwereld, die er op groot scherm dan weer zo sensationeel echt uitziet. In andere voorstellingen overheerst de vorm. Kamp is sterker als installatie dan als theater.

Garnalen Verhalen is technisch gezien hun meest ambitieuze project, wegens de vele korte scènes die razendsnel achter elkaar gezet moeten worden. Ook inhoudelijk is het ambitieus: het leven zelf willen ze vangen. We zien geboorte, dood, ziekte, armoede, een bokswedstrijd, een hersenoperatie, een maanlanding, een houseparty, twee zwervers op een vuilnisbelt, mensen die uit eten gaan, een rozenverkoper die wordt vermoord met een schaar, de executie van een ter dood veroordeelde.

Eindeloos kun je je vergapen aan de manier waarop de maquettes zijn gebouwd, met luciferdoosjes als benzinepompen, en een stukje computerschroot als ruimteschip. Na afloop mag het publiek rondlopen om alles nog eens rustig te bekijken.

Er is geen overkoepelend verhaal. In de meeste scènes laat de groep gewoon een pakkend beeld uit het leven zien. Soms is dat wat willekeurig, en soms zou je willen dat ze er wat meer tekst aan hadden toegevoegd, of er vaker een eigen draai aan hadden gegeven. Het mooiste zijn de scènes waarin ze dat wel doen.

Met als hoogtepunt een wrang absurdistische aflevering van het tv-programma Tussen Kunst en Kitsch , die wordt vermengd met een autopsie. Je ziet garnalen in de rij staan, met op hun rug een schilderijtje of een poppenhuismeubeltje. De voorste man heeft een lijk meegenomen. Deskundig keurt de kunstkenner het lichaam van het poppetje (dit keer geen garnaal). “Het is een meisje van rond de dertien, nog helemaal gaaf, alleen een lichte beschadiging tussen de beentjes”. Aan de miereneitjes bij de haarwortels kan hij zien dat zij een paar weken dood is. De man die het meisjeslijk meebracht, heeft haar in de sloot achter zijn huis gevonden. Volgens de kunstkenner kan hij er zo vijftien- à twintigduizend euro voor krijgen.

Een soortgelijk komisch samenbrengen van genres gebeurt in een scène die aan Liaisons Dangereuses doet denken. In een achttiende-eeuws decor zie je een belastingconsulent een brief schrijven aan een gravin. Door de setting krijgt de droge financiële correspondentie een amoureuze lading.

In een filmpje dat is te zien op de fantastische website van Hotel Modern (waarop ook een filmpje over 9/11 is te zien met pakken appelsap als wolkenkrabbers) zeggen de makers dat ze garnalen hebben genomen omdat ze de mensheid als diersoort willen beschouwen.

In de laatste scène zijn de maquettes verlaten en zweven gevleugelde garnalen rond. Als in Der Himmel über Berlin beschouwen ze mild het menselijk worstelen.

09-02-2009