Een moeder en een dochter. Ze spelen samen, knuffelen, het kind groeit op. Het is zo alledaags en toch: niets is vanzelfsprekend. De dochter wordt ziek, moet geopereerd worden en moeder en dochter ondergaan een grote transformatie. Wel of geen kinderen krijgen, hoe kinderen groot te brengen, ouderschap is een hobbelige weg met veel onverwachte wendingen. Hotel Modern wijdt er een voorstelling aan met de enigszins ongrijpbare titel De lange gang.

In hun kenmerkende aanpak, met uitgebreide maquettes, met de hand gemanipuleerde kleipoppetjes, camera’s en een green screen verbeelden ze verhalen over gewenst en ongewenst ouderschap, over verlies en vreugde. Hotel Modern kiest hierbij voor een collage-achtige vorm. Meerdere ‘verhalen’ of performances die thematisch bij elkaar passen en elkaar moeten aanvullen en versterken.

Hoe de komische ‘unboxing’ act, waarmee Herman Helle de avond opent, past bij de thema’s ouderschap en levensloop, mag iedereen voor zichzelf invullen. De drie volgende verhalen passen helderder bij elkaar. Te beginnen met de moeder en de dochter. Twee kleipoppetjes die uiterst zorgvuldig zijn vormgegeven, in prachtige kleine decors geplaatst en met subtiliteit en precisie worden bewogen, ondertussen doeltreffend gefilmd en op een groot scherm geprojecteerd.

De decors bestaan vaak uit karton maar ook uit witte afdruiprekjes (prachtige vondst om een ziekenhuis vorm te geven), uit boomschors en andere ‘natuurlijke’ materialen, waarbij zelfs de draden van het gebruikte lijmpistool als een mysterieus spinnenweb een bijdrage leveren. Hotel Modern maakt slim gebruik van filmische technieken om de scènes aan elkaar te smeden. Het verhaal van het meisje dat na haar ziekte transformeert en wat dat voor de moeder betekent, wordt (onder meer door het spel van Arlène Hoornweg) echter helaas iets te ver uitgesponnen om echt impact te hebben.

Hierna volgt een meer ego-documentair deel, waarin Pauline Kalker vertelt over een abortus die ze had toen ze begin twintig was, de miskramen die ze later kreeg en hoe deze gebeurtenissen vervolgens haar leven bepaalden. Ze vertelt op ontwapenende en indringende wijze en de illustraties op het beeldscherm die live tegen het green screen worden gemaakt, zijn hierbij zeker aanvullend. Het is echter ook veel technisch gedoe, wat soms de stroom van het verhaal tegenwerkt.

Daar komt bij dat ook deze vertelling iets te weinig aan de verbeelding overlaat om echt poëtisch te worden, wat bij de daaropvolgende filmcollage wederom het geval is. In De lange gang zijn de vertellingen ondanks alle verbeelding toch te expliciet, te weinig poëtisch. De vele mooie en inventieve scènes en de prachtige muziek (Reinier van Houdt) kunnen hier helaas niet tegenop.

24 september 2022

***

Alsof ze opgroeit in hotels, zo huppelt het meisje op videofilmpjes door lange gangen met kamerdeuren aan weerszijden. Telkens slaat ze nieuwsgierig een hoek om, weer een jaartje ouder, weer een andere stad. De langer wordende krulletjes horen bij Polly, de inmiddels 11-jarige dochter van het kunstenaarsechtpaar Herman Helle en Pauline Kalker. Samen met Arlène Hoornweg vormen ze precies 25 jaar de harde kern van Hotel Modern. Overal ter wereld bouwen deze Rotterdamse specialisten met sounddesigners hun handgemaakte miniatuurwerelden op, om met hoorspelgeluiden en handcamera’s een druk bevolkt strijdtoneel tot leven te wekken. Bijna al hun live animaties gaan over oorlog, verlies en rampspoed. Wereldberoemd zijn De Grote Oorlog (2001, over de Eerste Wereldoorlog) en Kamp (2005, over Auschwitz).

Maar nu, in De lange gang, zoeken ze hun onderwerp heel dicht bij huis: persoonlijke familieverhalen over kwetsbaar moederschap. Helle opent met een absurd klunzige proloog over beschermingsmateriaal voor breekbare zaken en sluit af met zijn verzameling opgroeifilmpjes over dochter Polly. Daartussen zit een wel erg particulier middendeel, waarin Kalker haar (toegenomen) twijfels deelt over haar vroege abortus op 21-jarige leeftijd. Nogal plastisch verbeelden de vier performers, met behulp van een green screen, Kalkers gang naar een archaïsche abortuskliniek. De met afzuigslangen en ratelgeluiden gevisualiseerde curettage verschijnt in zwart-wit-tekeningen op het videoscherm. Iets meer afstand zou het al te private karakter van deze ontboezeming goed doen.

Poëtischer is het in vogelvlucht verbeelde verhaal vol metamorfoses (overgeleverd uit Hoornwegs familie) over een zorgzame moeder die haar zieke dochter na een hersenoperatie aan wanen dreigt te verliezen. De creativiteit is hier heerlijk vintage Hotel Modern: camera’s schieten over wonderlijke tableaus vol miertjes, moeders, spinnenwebben, bossen en boomschors. Van sokkenmandjes en afdruiprekjes is een wit ziekenhuis gemaakt. Inclusief dwaaltocht door ellenlange gangen vol zorgelijk piepende slangen.

26 september 2022

Het Rotterdamse theatercollectief Hotel Modern toert op dit moment door Nederland met hun nieuwe voorstelling ‘De Lange Gang’. Een voorstelling waaraan twee persoonlijk verhalen van de theatermakers zelf ten grondslag liggen. Een vraaggesprek met actrices Arlène Hoornweg en Pauline Kalker, die samen met beeldend kunstenaar Herman Helle, sinds 1997 de artistieke kern van Hotel Modern vormen.
Voor wie nog nooit iets van Hotel Modern gezien heeft, beschrijf jullie stijl eens:

Arlène: We zijn onze theatervorm “live animatiefilm” gaan noemen. Als we in het theater aankomen zetten we het hele podium vol met maquettes; we bouwen complete miniatuurwerelden die worden bevolkt door vaak wel honderden poppetjes. We spelen daarin scènes die we live filmen, de beelden worden direct geprojecteerd op een groot scherm en een muzikant maakt er muziek en geluid bij. Het is als kijken naar een film en het zien van de “Making of” tegelijkertijd. We spelen onze voorstelling overal in de wereld, waren te zien in o.a. New York, Parijs, Londen, Tokyo en Australië.

Pauline: we halen inspiratie uit de wereld om ons heen, uit de geschiedenis, maar ook vaak uit ons eigen leven. Een voorbeeld daarvan is onze voorstelling “Kamp”, over concentratiekamp Auschwitz. Mijn grootvader is daar vermoord, daarom wilden we deze verschrikkelijke plek verbeelden. We spelen hem ieder jaar rondom 4 mei.

Arlène: één van de verhalen in onze nieuwe voorstelling ‘De Lange Gang’ is een sprookje, maar gaat eigenlijk over mijn zus. Zij onderging als klein meisje een zware operatie. Toen zij weer thuiskwam werd mijn moeder geconfronteerd met een dochter die was veranderd, die veel dingen niet meer kon. We verbeelden hun verdriet en hoe ze worstelen met hun gevoelens, en laten zien hoe de moeder uiteindelijk haar “nieuwe” dochter accepteert.

Pauline, welk persoonlijk verhaal verbeeld jij in ‘De Lange Gang’? ‘Ik onderging een abortus toen ik 21 was, waarna ik een ingewikkeld rouwproces doormaakte.  Omdat ik het zelf had veroorzaakt voelde het alsof ik geen recht had op verdriet. Het was ook moeilijk dit verdriet te delen, omdat anderen mensen natuurlijk er vanuit gingen dat het een opluchting was dat ik niet meer zwanger was. Het is dus heel moeilijk het verdriet achter een abortus te delen. Toen ik heel veel later moeite had met een zwanger raken kreeg ik ook even heel erg veel spijt.
Een heftig persoonlijk verhaal! En abortus is best een omstreden onderwerp. Hoe breng je dat voor het voetlicht in het theater?
Theater is een plek om verhalen te delen, en soms ook om taboes te doorbreken. Het verdriet rondom abortus wordt door veel vrouwen die het ondergaan nog steeds als een taboe ervaren. Het was voor mij destijds een hele eenzame periode. Vaak gaat het in de media over het recht op abortus, omdat het helaas nog steeds niet overal op de wereld goed en veilig geregeld is.  Dit is vreselijk en verdient alle aandacht, maar de emotionele achtbaan waar je in terecht kunt komen en het rouwproces dat vaak op een abortus volgt is ook iets dat in onze ogen gedeeld moet worden. We hopen te bereiken dat mensen die op de één of andere manier te maken hebben met de onderwerpen die we aansnijden, zich gesteund voelen door het zien van de voorstelling. We hebben hem inmiddels een aantal keer gespeeld, en na iedere voorstelling zijn er wel mensen naar ons toe gekomen die vertellen dat ze veel herkennen, en blij zijn dat ze hem gezien hebben.