Digitaal naar het theater in het Nineties Lab

Het Amsterdamse theatercollectief Nineties Productions stelde zijn studio beschikbaar aan eigenzinnige makers. Uit de inzendingen kozen zij negen voorstellingen die verspreid over acht zaterdagen te zien zullen zijn. Wat kunt u zoal verwachten? Een absurdistische performance met memes als uitgangspunt, een voorstelling in de vorm van een beautyvlog, een choreograaf die losgaat op Instagram – het is maar een greep uit de theatrale experimenten die worden uitgewerkt in het Nineties Lab op de Amsterdamse NDSM-werf. Grote gemene deler: de gedrevenheid van de makers om de mogelijkheden van live online theater te onderzoeken. Zo’n zeventig aanmeldingen kregen Anne Maike Mertens en Yannick Noomen van Nineties Productions op hun oproep aan collega-theatermakers om iets te maken. Daarvoor stellen ze de studio beschikbaar die zijzelf deze zomer bouwden om hun locatievoorstelling Memento Mori te vertalen naar een online liveperformance. Doel: ‘het virtuele podium verkennen als plek die meer is dan alleen een praktische oplossing voor de tijd waarin we leven, en zien hoe we de unieke kwaliteiten ervan kunnen gebruiken voor het vertellen van verhalen’. Uit alle enthousiaste voorstellen kozen ze negen plannen. Ze worden op acht zaterdagen live opgevoerd in het online Lab, te beginnen op 13 maart 2021.

The Memeing of Life

Met hun voorstelling over memes – de internetvariant van de running gag – trappen Jef Aendenboom (25) en Bas Vanderschoot (26) op 13 maart de Lab-serie af. Het is meteen het debuut van hun pas opgerichte groep Dinsdag.org, genoemd naar de sufste dag van de week. Behalve van theater – ze ontmoetten elkaar op de Brusselse opleiding Ritcs – houden ze van blauwe kaas. En van de dadaïstische humor van het fameuze Cabaret Voltaire, met avonden vol maffe acts. The Memeing of Life is daarop geïnspireerd: eenswipe-soiree, aldus Aendenboom, een digitaal cabaret waar de streamende toeschouwer het gevoel krijgt mee te swipen langs memes. ‘Culturele artefacten, die uit hun context zijn gerukt, duizendmaal zijn gesampled en in het digitale universum alomtegenwoordig zijn – en voortdurend ook een andere betekenis krijgen. De wereld staat in brand en het internet ontploft met die vaak politiek totaal incorrecte beeldseries. Waarom dat, waarom nu? Het is ook een onderzoek naar deze frictie door twee jonge spelers. Wij, op zoek naar de meaning of life.’ Een droom die werkelijkheid wordt, aldus Aendenboom. ‘Een voorstelling maken. Een meme maken. Een voorstelling over een meme maken. Een meme over een voorstelling over memes maken. Een meme over een voorstelling over memes maken die een voorstelling wordt.’ 

#FuckTheArtMarket

De voorstelling bij Nineties Lab is op 10 april, maar haar performance is al begonnen, zegt Thais di Marco (33), choreograaf en theatermaker van Afro-Braziliaanse origine. Ze verwijst naar @t.e.r.r.a.k.o.t.a, het Instagramprofiel waar ze zich profileert als influencer die haar ideeën over de relatie tussen sociale media en kunst de wereld in slingert. Gehuld in strakke pakjes zet ze met suggestieve bewegingen slogans als ‘Fight neoliberalism in the art world’ kracht bij.  Verwarrend? Thais di Marco lacht. Humor en verwarring zijn terugkerende waarden in haar werk. Maar het achterliggende idee is serieus. Sinds de lockdowns is de impact van sociale media alleen nog maar groter geworden, stelt ze, en daarmee de suggestie dat iedereen rijk en succesvol kan worden, ook in de kunsten. ‘Het werkt een bepaald soort kunstconsumentisme in de hand, je ziet de grens tussen promotie en kunst verschuiven. Instagram pretendeert slechts een canvas te zijn waarop plaatjes gloriëren, waardoor je het grote concern dat neoliberaal gedachtengoed in de hand werkt niet direct ontwaart. Ik maak op mijn beurt misbruik van het medium, zo verhaspel ik de hashtags naar hartelust. Dat ga ik in een theatrale vorm gieten. Het zou geweldig zijn als ik bewustzijn hierover kan vergroten.’

Privédomein

Minutieus uitgewerkte maquettes, vingercamera’s, subtiel poppenspel en slimme videoprojecties, dat zijn de ingrediënten waarmee Hotel Modern de afgelopen decennia naam heeft gemaakt. Met techniek kunnen kernleden Pauline Kalker (52) en Arlène Hoornweg (51) wel overweg, maar een voorstelling zonder fysiek aanwezig publiek maakten ze niet eerder. Een van de redenen om 24 april vol voor het Lab-idee te gaan. Het beschermende buffertje dat ‘online’ biedt, bleek voldoende om moed te vatten hun beider openhartige verhalen te delen. Voor Privé Domein hebben ze (met beeldend kunstenaar Heleen Wiemer) gekozen voor de vorm van een vlog. ‘Dat van Arlène is geïnspireerd op een dierbare kennis die last heeft van psychoses’, zegt Kalker. ‘Het is een beautyvlog waarin je het personage op een intieme manier leert kennen en die een totaal andere wending neemt dan verwacht. Komisch en liefdevol. Mijn vlog gaat over een gebeurtenis die grote impact heeft gehad op mijn leven. Toen ik 21 was, onderging ik een abortus, waarvan ik heel erg van slag raakte. Toen ik wel toe was aan kinderen, bleek dat fysiek moeizaam. Ik geef dat persoonlijke verhaal nu vorm op een lichte, poëtische manier die wat weg heeft van een graphic novel.’

Theatercafé

Ja, dat kan dus, een virtueel biertje drinken in het café tegenover het al evenzo virtuele Nineties Lab waar vanaf 13 maart elke zaterdagavond een live presentatie is van in totaal negen nieuwe online voorstellingen. Nineties Productions is gegrepen door de theatrale mogelijkheden die de digitale techniek biedt. Ze creëerden met scenograaf Julian Maiwald en theatermaker/webdeveloper Marcel Harteveld een online wereld met theaterruimtes, een plein om na te praten, een café, en een geheime speakeasy bar. Het café is ook zonder kaartje te bezoeken via deze link.

11-3-2021