Vier vragen aan Hotel Modern
V: In Ons Wereldrijk nemen jullie ons mee door het eilandrijk Indonesië. Wat heeft jullie geïnspireerd om deze voorstelling te creëren ?
A: De ouders van Hotel Modern kernlid Herman Helle zijn geboren in wat toen nog Nederlands-Indië heette. Herman is opgegroeid met liefde voor en heimwee naar het geboorteland van zijn ouders, en had altijd het idee dat hij wat moest doen met die erfenis. Toen Indonesië na de Tweede Wereldoorlog onafhankelijk wilde worden, heeft Nederland daar een bloedige oorlog gevoerd. Na onze eerdere oorlogsvoorstellingen vonden wij dat deze minder bekende Nederlandse oorlog nu aan de beurt was. Maar we vonden al gauw dat we terug moesten gaan naar de 16e en 17e eeuw. Wat er in die beginperiode van het koloniseren gebeurde, is zo interessant dat we besloten ons daar op te richten.
V: Kunnen jullie kort iets vertellen over jullie uitgebreide research. Hoe hebben jullie dit aangepakt ?
A: Bij onze voorstellingen bouwen we op het podium spectaculaire maquettes van landschappen en steden, die worden bevolkt door duizenden personages verbeeld door poppetjes van 8 cm. We manipuleren de poppetjes, en filmen de scènes met minicamera’s. De beelden worden direct op bioscoopformaat geprojecteerd, een componist voorziet ze live van een soundtrack.
Wij zijn voor Ons Wereldrijk een gigantische maquette aan het
bouwen van de Indonesische Archipel; enigszins schematisch natuurlijk want er
zijn zo’n 16.000 eilanden. Het verhaal begint in de 16e eeuw en we willen dat
de beelden zo goed mogelijk kloppen. We moesten uitvinden hoe de dorpen eruit
zagen, de kleding en schepen en met wat voor wapens er werd gevochten. Van de
gebeurtenissen in de 16e en 17e eeuw zijn er natuurlijk geen foto’s. Daarom
kijken we naar oude gravures en tekeningen en lezen we scheepsjournalen,
reisverslagen en oude VOC-contracten. We worden daarbij geholpen door
wetenschappers, o.a. van de Leidse Universiteit. Ook hebben we met mensen
gesproken die zelf de laatste onafhankelijkheidsoorlog daar hebben meegemaakt,
hun herinneringen geven veel inspiratie. We spraken ook met mensen wier ouders
uit Nederlands-Indië komen, zij konden ons bijzondere familieverhalen
vertellen.
V: Oorlog is regelmatig een thema in jullie voorstellingen. Wat is de reden hiervoor?
A: Onze voorstellingen beginnen vaak bij een persoonlijke fascinatie. Toen Herman als dienstplichtig soldaat in het leger zat, moest hij op een gegeven moment oefenen met mitrailleurschieten. Tot zijn schrik ontdekte hij dat hij het geweldig vond! Hij vond het gegeven dat schieten blijkbaar een enorme kick kan geven verwarrend, en vroeg zich af hoe het zou zijn om als soldaat midden in een oorlog te zitten. Deze vraag was het beginpunt voor het maken van De Grote Oorlog, waarin we de loopgravenstrijd van 1914-1918 in Noord-Frankrijk voelbaar maken. Ook voor het maken van Kamp, waarin we een dag en een nacht in een naziconcentratiekamp verbeelden, hebben we een persoonlijke aanleiding. De grootvader van Hotel Modern kernlid Pauline Kalker is overleden in Auschwitz en we hadden de behoefte de omstandigheden waarin hij gestorven is te reconstrueren. We spelen Kamp trouwens iedere 4 mei in Theater Rotterdam.
V: Kunnen jullie ons al iets verklappen over het decor en het maakproces?
Een belangrijke stap in het maakproces is het schrijven van het scenario. Arlène Hoornweg en Pauline Kalker proberen de zo complexe geschiedenis te vatten in scènes en verhaallijnen. Het is een enorme puzzel, er is zoveel gebeurd, er is zoveel te vertellen. We willen echt het gevoel hebben dat we in die 17e eeuw in dat prachtige tropische eilandenrijk zijn en alles van dichtbij meemaken.
Op ons atelier in Delfshaven zijn nu veel kunstenaars aan het werk: er
worden honderden poppetjes gemaakt, en miniatuur oerwouden, rijstvelden, forten
en paleizen. We laten vulkanen uitbarsten met behulp van haargel en
rookmachines, onderzoeken hoe we overtuigend zeeslagen verbeelden en schepen
laten zinken. We willen ook de schoonheid van de eilanden laten zien, en de
cultuuruitingen: we laten marionetten van Javaanse danseressen een oude
Javaanse hofdans uitvoeren, en verbeelden een legende over het ontstaan van de
magische kris van het oude Javaanse koninkrijk Mataram. Er zit ook een
sinistere kant aan onze zoektocht; folteren was vast onderdeel van de
verhoortechnieken in de 17e eeuw, dus we hebben ons verdiept in foltermethodes
om ook die in miniatuur uit te kunnen beelden. Er werden ook steeds opnieuw
weer dorpen afgebrand, Herman en zijn team hebben al een aantal vierkante meter
verbrand dorp af.
Voor de live soundtrack en de muziek bij de voorstelling onderneemt
componist Arthur Sauer eenzelfde zoektocht. Zo moet hij uitvinden hoe hij
bijvoorbeeld het geluid van een zinkend 17e eeuws oorlogsschip kan simuleren,
waarvoor hij in stukken boomstammen zaagt en met liters water in de weer is.
Hij verdiepte zich in de lokale muziekstijlen en in hoe de oerwouden op de
verschillende eilanden klinken, welke vogels waar te horen zijn en hoe de
wapens in de verschillende oorlog klonken, en natuurlijk daarbij hoe hij al die
geluiden straks in het theater gaat laten klinken.
V: Willen jullie zelf nog enkele woorden kwijt voor jullie première?
A; Onze koloniale geschiedenis is een zwarte bladzijde uit ons verleden, en het is best heftig om daar kennis van te nemen. Maar het is ook super interessant, en heel belangrijk en verrijkend om meer te weten over wat er daar is gebeurd. Wij hadden zelf geen beeld van hoe het koloniseren in zijn werk ging, en het was, naast confronterend, en soms zeker ook beschamend, ook heel spannend en verhelderend om steeds meer te ontdekken. We hopen dat het voor het publiek een even groot verrijkend avontuur wordt als voor ons!
november 2019
