Wagner in de rol van David Attenborough

Het klinkt zo lekker compact en in een notendop, De Ring in 90 minuten. Maar negentig minuten is toch nog anderhalf uur. En anderhalf uur is de duur van een gemiddelde speelfilm. Dat was precies wat er door het Nederlands Blazers Ensemble en Hotel Modern van Wagners gigantische epos is gemaakt: een speelfilm. Maar wel een heel bijzondere speelfilm.

Om te beginnen was het eigenlijk een voorstelling in een voorstelling. We waren getuige van wat er op de filmset gebeurde en tegelijkertijd kregen we het resultaat te zien. Hoe het allemaal tot stand kwam hoorde bij het geheel. De speelfilm was zeker niet alleen waar het om ging. Het was één grote the making of.

Inhoudelijk vond je weinig terug van Wagners meesterwerk dat zich afspeelt in de grote mensenwereld met nog grotere reuzen, draken en goden. Het verhaal was verplaatst naar een heel kleine wereld: die van de insecten. De grote intriges waren weggelaten. Voor een synopsis van het complexe verhaal van ‘De Ring’ moest je dan ook niet bij deze voorstelling zijn. De gouden ring was waar het om ging en die ging niet van vinger tot vinger – daarvoor was hij te groot, het bleef een mensenring – maar van hand tot hand. Of liever gezegd: van poot tot poot. Ook in de insectenwereld kennelijk een voorwerp dat begeerd werd. De mestkever liet er zelfs zijn balletje mest voor in de steek.

Op de tocht van de ring, die op de bodem van de Rijn begon, maakten we net als Erik een tocht door het insectenrijk. Maar onderweg maakten we niet allerlei anekdotes mee, maar de harde realiteit van de dierenwereld. We zagen copulerende kevers op het motief van Brünhildes liefde voor Siegfried, eieren die werden gelegd, larven die uit kadavers kropen, de metamorfose van larve tot pop en insect, daarmee het cyclische aspect – waar de ring symbool voor is – van het leven benadrukkend. Wagner kreeg zo de rol van David Attenborough maar dan niet met gesproken maar muzikaal commentaar.

De bewerking voor blaasensemble door Willem van Merwijk concentreerde zich vooral op de instrumentale hoogtepunten, want daar werkt de muziek van Wagner het sterkst. Als deze voorstelling iets duidelijk maakte, was het wel hoe geschikt Wagners muziek is voor film. Hij heeft ook niet voor niets hele generaties filmcomponisten beïnvloed. En ook is zijn muziek wel gebruikt voor film zoals de Walkürenrit in Apocalypse Now waar in deze voorstelling ook aan wordt gerefereerd met twee ‘helikopterinsecten’.

Ook deze voorstelling eindigde net als de Ring met de vernietiging van de (insecten)wereld. En de ring belandde weer op de bodem van de Rijn.

29-11-2013